وبلاگ علی شیرین -نویسنده وپژوهشگر
وبلاگ شخصی درج مطالب ،مقالات ،یاداشت ها ودید گاهها -وبلاگ علی شیرین -نویسنده وپژوهشگر
وبلاگ شخصی درج مطالب ،مقالات ،یاداشت ها ودید گاهها -
فرهنگ دفاع مقدس سند چشم‌انداز ندارد
متن بایستگی‌ها و شایستگی‌های نشر دفاع مقدس در گفت‌وگو با سردار علی ناظری
فرهنگ دفاع مقدس سند چشم‌انداز ندارد
موفقیت و اقبال عمومی طی سال‌های اخیر نسبت به آثار منتشره در حوزه ادبیات دفاع مقدس و تاریخ شفاهی جنگ به ویژه خاطره نگاری که با کتاب «دا» اوج گرفت، رفته‌رفته در حال تبدیل شدن به یک جریان است و به تعبیر معاون نشر و ادبیات سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انتشار انبوه و تقاضای گسترده نشان دهنده تغییر ذائقه و گرایش سلیقه مردم به سمت و سوی اینگونه آثار است.
بر این اساس در ایام سی و دومین سالروز جنگ تحمیلی مقوله نشر دفاع مقدس، مختصات و دستاوردهای آن را با سردار علی ناظری به مباحثه نشستیم. شاید نتوان در یک گفت‌وگوی کوتاه و در فضایی محدود همه مسائل مطرح و مرتبط را به بحث نشست، اما تلاش شده برخی مقولات محوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. موضوع‌هایی چون مجمع ناشران، تفاوت نشر دولتی و خصوصی، ترجمه آثار، لزوم طرح سوژه‌ها و مباحث جدید و برنامه‌های دیگر این سازمان.
* برخی از ناشران با نوعی جبهه‌بندی، ناشران فعال در حوزه دفاع مقدس را به ناشران دولتی تعبیر می‌کنند و تلاش می‌کنند آثار منتشره دراین حوزه را کم‌فروش و کم‌مخاطب جلوه دهند. آیا این بحث واقعیت دارد و ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت نظام جمهوری اسلامی و تشکیل دولت و حکومت اسلامی، به جهت حاکمیت ولایت فقیه بر مسند امور، معتقدان و مؤمنان باید کار کردن برای این نظام و خدمتگذاری را در هر عرصه‌ای برای خود افتخار بدانند. رزمندگان ما در دوران دفاع مقدس وقتی احساس کردند میهن اسلامی و دولت اسلامی در معرض حمله دشمن قرار گرفته است با تبعیت محض از ولایت و احساس تکلیف بدون اما و اگر و چون و چرا راهی جبهه‌ها شدند و با همین احساس تکلیف و تعهد خود دشمن را سر جای خودش نشاندند. امروز هم برای کسانی که در دوران دفاع مقدس جنگیدند و سختی کشیدند، و خون دادند یا مجروح شدند و هنوز با آثار آن دست و پنجه نرم می‌کنند فعالیت در هر حوزه‌ای از جمله نشر آثار و ادبیات و خاطرات دفاع مقدس برایشان مقدس و تکلیف است و چندان به حرفهای حاشیه‌ای توجهی ندارند.
* فعالیت ناشران دولتی را در عرصه دفاع مقدس چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با یک ارزیابی از فعالیت ناشران فعال این عرصه می‌توان این نتیجه را گرفت که دلسوزی، خلوص، سختکوشی و اهتمام نسبت به این مقوله در حوزه ناشران بخش دولتی بسیار بیشتر است. ما در این عرصه براساس فرمایشات و منویات مقام معظم رهبری تکلیف داریم و باید تا دیر نشده مجموعه آثار و خاطرات و دلنوشته‌های مرتبط با جنگ را به شکل وزین منشتر کنیم. دیر کنیم محضر پدران، مادران، برادران و همرزمان شهدا را دیگر درک نخواهیم کرد و آنها خاطرات، مشاهدات، شنیده‌ها و دیده‌هایشان را از جنگ، آثار جنگ، شهدا، رزمندگان، جانبازان با خود خواهند برد. نکته دیگر احتمال فراموشی و از یاد رفتن وقایع و حوادث و خاطرات جنگ است لذا باید شبانه‌روز برای نشر این آثار تلاش کنیم. ما درسازمان اینگونه فکر می‌کنیم و دوستان‌مان هم بحمدالله به همین نحو فعالیت دارند. نکته دیگر اینکه آثاری مثل «دا»، نورالدین پسر ایران، ققنوس فاتح، موج سرخ و ... تنها قطره و ذره‌ای از این گنجینه عظیم و بی‌بدیل است و هنوز هزاران هزار صفحه از این گنجینه پایان‌ناپذیر باقی مانده است لذا بایسته است ده‌ها ناشر دیگر هم در این عرصه فعال شوند.
* آیا تصور نمی‌کنید برای سیاستگذاری بهتر، اولویت‌بندی و کیفی سازی اثار نیازمند وحدت رویه و اندیشه و خرد جمعی هستیم؟
اولین اقدام ما دراین عرصه تشکیل مجمع ناشران دفاع مقدس اعم از خصوصی و دولتی است. اولین اعلام حضور این مجمع هم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب امسال بود. ما در آنجا از همه ناشران فعال این عرصه دعوت به همکاری کردیم. حدود 70 ناشر فرم عضویت مجمع را پر کردند و هم‌اکنون در حال ثبت این مجمع هستیم. اولین اقدام ما هم حضور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت است. برای انجام این کار از همه ناشران برای ارسال آثار برگزیده‌شان دعوت کردیم که مجموعا پس از جمع‌آوری آثار، 120 اثر انتخاب شد. هم‌اکنون به دنبال تهیه بروشور معرفی این آثار به زبان‌های عربی و انگلیسی هستیم.
* چه برنامه‌هایی برای حضور در این نمایشگاه در نظر گرفته‌اید؟
غیر از عرضه آثار و نمایش کتاب‌های برگزیده، به دنبال ترجمه نشر و ترویج آثار دفاع مقدس در خارج از مرزهای ایران هستیم، لذا تلاش می کنیم ناشر پیدا کنیم. همچنین معرفی این آثار خیلی مهم است، هم‌اکنون یک حرص و ولع خاصی در میان ملت‌های جهان در برخی کشورها نسبت به مطالعه آثار و ادبیات دفاع مقدس ایجاد شده است و ما موظفیم به این نیاز پاسخ بدهیم.
* یکی از مباحث مطرح در عرصه نشر آثار دفاع مقدس وجود سرمایه‌گذاری ثابت و مدون و برنامه‌ریزی شده است، بدون تردید عدم برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری موجب مقطعی شدن فعالیت‌ها خواهد شد؟
نظر ما هم این است که نشر دفاع مقدس از یک سرمایه‌گذاری ثابت و حساب شده‌ای برخوردار نیست، بی‌تردید ما برای حفظ نظام و قوام و دوام کشور و ترویج فرهنگ پایداری لازم است که برای نشر، توسعه و ترویج فرهنگ و ادبیات پایداری و مقاومت که جزئی از ادبیات و فرهنگ و گفتمان انقلاب اسلامی است سرمایه‌گذاری مشخصی صورت بگیرد. این سرمایه‌گذاری شامل حمایت، سیاستگذاری، معرفی آثار، حمایت از نویسنده و حمایت از اثر می‌شود.
نکته مهم دیگر حمایت از نویسندگان و مؤلفان است باید از همه تلاشگران این عرصه حمایت کرد حتی کسانی که به انگیزه اقتصادی وارد این حوزه شده‌اند هم باید حمایت کرد.
* استقبال از آثار دفاع مقدس و خاطرات و خطرات رزمندگان از رشدی صعودی برخوردار است ارزیابی شما از این استقبال چیست و آیا نباید به این مطالباتی که در میان مردم ایجاد شده به نحو شایسته و مطلوب‌تری پاسخ داد؟
براساس اعلام منابع رسمی فروش و در خواست برای کتب دفاع مقدس بسیار بالاست و کتاب‌های دفاع مقدس هم‌اکنون جزء پرفروش‌ترین کتاب‌هاست. به نظر من امروز ذائقه مردم عوض شده است.
نکته مهم این است که نشر این خاطرات، زندگی‌نامه‌ها و حوادث و وقایع جنگ که در این سال‌ها اتفاق افتاده تنها گوشه‌ای از جنگ است و جنگ تنها به این مباحث خلاصه نمی‌شود.
ما در حال حاضر به خوراک جدید و آثار جدید نیاز داریم لذا باید به مطالبات، نیازها و خواسته‌های مردم و تنوع‌طلبی آنها پاسخ داد به نظر من مطالبات مردم بزرگ‌ترین سرمایه نشر دفاع مقدس است.
بنابراین ما هر چه به لایه‌های پنهان و ناگفته‌ها نزدیک‌تر شویم بر ظرفیت و گستره این سرمایه افزوده‌ایم.
* نگرش ناشران دفاع مقدس به سوژه‌ها و موضوعات چگونه باید باشد آیا با کمبود سوژه مواجه نیستیم؟
ما خیال‌مان جمع است که انبوهی از سوژه‌های دفاع مقدس هنوز ناب و دست‌نخورده باقی مانده است. آدم‌های بسیار، اعم از رزمندگان، جانبازان، آزادگان، فرماندهان دسته‌ها، گروهان‌ها، گردان‌ها و تیپ‌ها و در اقشار و صنوف مختلف جمعیت کثیری از نقش‌آفرینان و حماسه‌آفرینان جنگ حرفهای فراوان و خاطرات ناگفته زیادی دارند که باید سراغ آنها رفت.
امثال «دا» و «پایی که جا ماند» و ... تنها به بخش کوچک و جزئی از جنگ می‌پردازند اما نوع نگرش و زاویه دید نویسنده و مباحث و مسائلی که مطرح شده تازگی دارد، لذا خواننده استقبال می‌کند.
یکی دیگر از ابعاد جنگ ما تفاوت عقیدتی و اختلاف در مبانی فکری و اندیشه‌ای ما با سایرین است. جنگ در بسیاری از کشورها اتفاق افتاد اما آنچه که یک جانباز یا آزاده را وادار به تحمل این همه شداید می‌کند نوع نگرش و اعتقادات رزمدگان ماست لذا ما می‌بینیم صبوری‌ها، پذیرش مشکلات و تحمل‌ها در ایثارگران ما بی‌بدیل است.
* به نظر شما وقت آن نرسیده به دوران دفاع مقدس از زاویه‌ای دیگر هم بنگریم، روی دوم سکه جنگ نیروهای عراقی هستند که حرفهای بسیاری برای گفتن دارند و می‌توان گفت لایه‌ای پنهان از جنگ آن سوی مرزها نهفته است، ایا نباید سازمان‌هایی مثل مجموعه شما و یا سایر مراکز برای تبیین این بخش از جنگ برنامه‌ریزی کنند؟
به نظر من جنگ نیمه پنهان ندارد. برای ما و تمام مردم دنیا روشن شده است که صدام با حمایت آمریکا و کشورهای شرق و غرب برای براندازی نظام جمهوری اسلامی به ایران حمله کرد، آنها آغازکننده جنگ بودند و دشمن سرانجام با مقاومت ملت ایران، به شکست تن داد. این کلیات روشن است اما آنچه پنهان است یا پنهان مانده حقایق جنایات صدام، عمق دشمنی آنهانسبت به نظام اسلامی و مظلومیت ملت و رزمندگان ایران است.
بیان این حقایق می‌تواند برخی از افراد یا جریان‌ها که با نگاهی سطحی به جنگ، برخی مباحث انحرافی را دامن می‌زنند قانع کند که جنگ تحمیلی طراحی استکبار جهانی برای نابودی نظام اسلامی بوده و برای کسانی که توقف جنگ را امکان‌پذیر می‌دانستند بیان این لایه پنهان می‌تواند حقایق جدیدی را برایشان به اثبات برساند. چرا که دشمن ما با برنامه آمده بود و ما ضرورتاً باید می‌جنگیدیم تا درسی ابدی به دشمنان بدهیم.
* به هر حال بخش‌هایی از ناگفته‌های جنگ، رشادت‌ها، حماسه‌ها و خاطرات و خطرات و شکست‌های دشمن در سینه عراقی‌هاست برای این قضیه نباید فکری کرد؟
این مطلب درست است و سازمان ما تاکنون به این موضوع نپرداخته است اما در کلان موضوع جای یک سند چشم‌انداز برای تبیین فرهنگ دفاع مقدس، سندی راهبردی و جامع که همه جانبه به این موضوع بپردازد خالی است اگر این سند تدوین شود به همه موضوعات پرداخته خواهد شد. در عین حال سازمان ما طی دو سال گذشته با همکاری معاونت سیاسی صدا و سیما به سراغ مسئولان وقت سیاسی و نظامی و دفاعی وزارت خارجه کشورهای حامی صدام رفته و با انجام مصاحبه در قالب مستند هشت قسمتی به تبیین و تشریح این موضوع پرداخته است این برنامه برای اولین بار همزمان با هفته دفاع مقدس در حال پخش است.
برای تبیین لایه‌ها و ناگفته‌ها سراغ فرماندهان عراقی هم می‌توان رفت منتها پشتیبان و هدایتگری وجود ندارد و کار بالا هم اتفاقی و سلیقه‌ای است. ما به دوستان‌مان در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس پیشنهاد دادیم که سراغ این گونه کارها بروند اما انجام ندادند به هر حال در این عرصه مهم‌ترین نیاز وجود سند چشم‌انداز است که تکلیف همه دست‌اندرکاران و فعالان این عرصه را روشن کند
