اما و اگرهای تملک باغ‌های کن

اما و اگرهای تملک باغ‌های کن

آیا شهرداری از پس حفظ این باغ‌ها بر می‌آید؟

علی شیرین

چندی پیش موضوع تملک باغ‌های کن تهران در سطح رسانه‌ها به واسطه اعلام تملک 100 هکتار از این باغ‌ها و هزینه 600 میلیارد تومانی شهرداری مطرح و نظرات مختلفی را برانگیخت.

جدای از همه مسائل مطرح شده که به نظر می‌آید بعضاً ناشی از دغدغه حفاظت از محیط زیست، حفظ بافت سنتی منطقه و یا نگهداری از شش تنفسی غرب پایتخت به شمار برود و نمی‌توان در ضرورت حفظ و اهمیت نگهداری آن برای شهروندان تهرانی و آینده پایتخت تردید کرد، مسئله‌ای که شاید کمتر به آن پرداخته شده جنس و هویت و نوع بهره‌دهی این باغ‌ها است که ضرورت حفاظت و نگهداری اصولی از آن را که از عهده شهرداری خارج است ن آن را که از ع

گوشزد می‌کند.

پوشش درختی باغ‌های کن که به بیش از 100 هکتار می‌رسد غالبا از نوع درختان مثمر است که شهد و شیرینی محصولات و میوه‌های این منطقه را نه تنها تهرانی‌ها بلکه غیر تهرانی‌ها هم چشیده‌اند.

میوه‌های معروف کن مثل توت سفید، انار، خرمالو و انجیر و در مقیاس کمتر گیلاس و زردآلو شهرت ویژه‌ای دارد.

از قدیم الایام توت کن در فصل بهار پیشخوان میوه‌فروشی‌های تهران را در اردیبهشت‌ماه تسخیر می‌کند و انار و خرمالوی کن هم جزء محصولات صادراتی به شمار می‌رود همچنین انجیر کن نیز جزء محصولات مرغوب وکیفی تهران به شمار می‌رود.

در کیفیت این میوه‌ها مطالب بی‌شماری تاکنون بیان شده است. ناصرالدین شاه قاجار در وصف میوه‌های سمنان به برتری انار کن اشاره کرده و نوشته است: «دیگر میوه‌جات سمنان... انار شیرین است که خیلی وفور دارد، اما انار شیرین کن طهران از انار اینجا بهتر است.» (سفرنامه خراسان ص 214)

کن را از قدیم به عنوان یکی از محله‌های دارای انارستان نام برده‌اند و ایضا توت سفید این منطقه از شهرت و قدمت بیش از 500 سال برخوردار است. کن هنوز هم جزء مهمترین تولیدکنندگان توت سفید کشور محسوب می‌شود و توتستان‌های کن دارای درختان کهنی است که از قدمت دیرینه‌ای برخودار هستند و در واقع سند هویت و قدمت کن هستند. سایه‌سار و دسترسی اسان به باغ‌های توت کن همواره توجه مردم، مسافران و گردشگران تهرانی را به خود جلب کرده و مناظر طبیعی و چشم‌انداز زیبای آن برای هر بیننده‌ای جالب توجه و شگفت‌انگیز است.

حفاظت شهرداری از باغ‌های توت یا استارت انهدام!

براساس اعلام رئیس شورای شهر تهران هدف از تملک باغ‌های کن حفاظت از این باغ‌ها و درختان تنومند و کهنسال منطقه است. اما تامین هزینه 600 میلیارد تومانی چالش اصلی این ماجراست که شهرداری اعلام کرده ناچار است بخشی از کاربری این باغ‌ها را به منظور تامین هزینه این طرح تغییر دهد.

و از همین جاست که استارت نابودی این باغ‌ها زده می‌شود.

بی‌تردید هرگونه تغییر کاربری همچون فوران شعله‌های آتش باغ های کن را در خود مشتعل ساخته و خواهد سوزاند و سرآغاز هجوم بساز  و بفروش‌ها خواهد بود. هم‌اکنون پدیده قارچ‌گونه ویلاسازی به بلای طبیعت‌سوزی در حاشیه تهران به ویژه باغ‌های کهن مناطق شمالی همچون لواسانات، اوشون‌، فشم، فرحزاد، سولقان و سنگان تبدیل شده است و در کمترین زمان از دل باغ‌ها ویلاهای ناهمگون با طبیعت سر بر می‌آورند.

ساخت این ویلاها به قیمت خون درختان آن باغ، تمام می‌شود چرا که غالب خریداران درختان مثمر را یا قطع می‌کنند یا می‌خشکانند تا بتوانند تغییر کاربری بدهند، غالب خریداران باغ‌ها به قیمت گزافی، به تدریج کاربری این باغ‌ها را تغییر داده و به ویلا و اماکن مسکونی و برج‌های چندین طبقه‌ای تبدیل می‌کنند که البته مدت اندکی هم در آن اقامت دارند. بارها مشاهده شده ویلاسازان طماع و متجاوزان به طبیعت حتی در برخی از موارد از آبیاری درختان میوه خودداری می‌کنند تا بخشکند و آنگاه با قطع مخفیانه این درختان اراضی را تغییر کاربری بدهند، حال آنکه عقل و خرد کوتاهشان این اجازه را به آنها نمی‌دهد که به این نکته فکر کنند که سرسبزی، خرمی و نشاط ملکی که به دست آورده‌اند، حاصل وجود این درختان است و در نبود این درختان، این ویلاها آهن‌پاره‌ای بیش نیستند.

طرح تفصیلی تهران و سرنوشت باغ‌های کن:

پیشنهاد اولیه شورای شهر تهران در خصوص تغییر پهنه باغ‌های کن، طرشت و ازگل در طرح تفصیلی شهر تهران هم‌اکنون در دست بررسی است. رئیس شورای شهر تهران نیز از کمیسیون عمران شورا در خواست کرده طی پیشنهادی درخواست تجدیدنظر در طرح تفصیلی مربوط به باغ‌های منطقه ازگل، طرشت و کن که اکثر در پهنه، ار 121 (مسکونی) واقع شده‌اند مطرح شود. چرا که با این مجوز اکثر باغ‌های این مناطق تغییر کاربری پیدا می‌کنند و به مسکونی تبدیل می‌شوند.

هرچند علیرضا جاوید معاون شهرسازی و معماری شهر تهران با اشاره به بررسی پیشنهاد اولیه شورا در خصوص تغییر پهنه پاغ‌های کن، طرشت و ازگل در طرح تفصیلی شهر تهران گفته: «باغ‌های کن و طرشت مشکلی ندارند» اما باید صبر کرد و منتظر ماند. البته به نظر می‌آید شورای شهر به عنوان نماینده مردم باید تضمین‌های لازم را برای عدم انحراف شهرداری بگیرد.

به هر حال در صورت اجرایی شدن طرح تفصیلی شهر تهران که باغ‌های قدیمی طرشت و کن در پهنه مسکونی قرار گرفته‌اند، زنگ خطر انهدام و تخریب باغ‌های کن به صدا در خواهد آمد و معلوم نیست آیا ضوابط حفاظت از این باغ‌ها رعایت خواهد شد یا خیر؟ اما این سوال مطرح است که آیا تملک 600 میلیارد تومانی شهرداری می‌تواند راه درمانی برای جلوگیری از نابودی باغ‌های کن باشد. برای یافتن پاسخ این سوال باید در عملکرد گذشته شهرداری جست‌وجو کرد.

ضمن آنکه بنا نیست نیت خیر شهرداری را در این ماجرا زیر سوال برد اما یکی از بهترین راهکارها برای حفاظت از این باغ‌ها حمایت از باغداران به عنوان امینان اصلی طبیعت و مالکان اصلی این باغ‌ها که سالها با آن زیسته‌اند، عدم توسعه پهنه مسکونی مناطقی مثل منطقه پنج و یک و سختگیری و اشد مجازات برای متجاوزان به طبیعت و سازندگانی است که حرص و آز‌شان منجر به نابودی طبیعت و باغ‌های زیبای تهران و اطراف شده است. همواره از دیدن درختان مثمر و غیر مثمری که به دلیل جور مالکانش، از بی‌آبی و تشنگی زانوی غم به بغل گرفته‌اند و پژمرده و افسرده‌ شده‌اند، گریسته‌ام و به خود لرزیده‌ام.

ایا ذره‌ای فطرت انسانی را در این انسان‌نماهای طبیعت‌ستیز می‌توان یافت