گزارش من از نخستین نمایشگاه اسکیس های معماری ایران

آثار معماران ایرانی چیزی از غربی ها کم ندارد

#علی شیرین

نخستین نمایشگاه اسکیس های معماری ایران به منظور نمایش آثار هنری هشت تن از هنرمندان  سرشناس معاصر  این عرصه از جمعه 14 مرداد ماه در کانون معماران ایران بر پا شده  است وتا 10 شهریور میزبان تصویر سازان ،طراحان و نقاشان ومعماران ودانشجویان وعلاقه مندان  است .  

برای کسانی چون امثال من نویسنده که   با معنی واژه " اسکیس" اشنایی ندارند با ید بگویم اسکیس  در لغت  یعنی طراحی سریع، اما مفهوم اسکیس در واقعیت , نشان دهنده تفکرات، اطلاعات و هدف یک  معمار است.

توضیح بیشتر آنکه

اسکیس در واقع   به معنای طراحی سریع ، ساده و گویا از هر منظری می باشد و چون صاعقه ای است که به لحظه ای کوتاه ، فضایی را در برابر دیدگان بیننده روشن و عریان می سازد . اسکیس ، پی رنگ و طرح اولیه هر تصویر است که پیش چشم داریم و نسبت مستقیم با عمق نگاه و اندیشه و قوت قلم طراح دارد و چگونگی نگریستن به پیرامون و پیرایه ،عاری از تکلف وبا قوت ،دیده ها - و حتی نا دیده ها - را بر صفحه منتقل کردن است.

اولین گام موفقیت در اسکیس این است که صادقانه و بدون در نظر گرفتن هر واسطه ای شروع به طراحی کرده ، و تمام حس خود را روی کاغذ پیاده کنیم.

بسیاری از معماران ، فنون اسکیس خود را تا حدی گسترش می دهند که بتوانند ساختار اصلی ، تیره - روشن و جزئیات یک اسکیس را سریع و با کمترین تلاش ارائه کنند . یکی از این فنون ، روش مؤلف است . روش های مقدماتی سریعی که او در نحوه ارائه نهایی طرح های خود استفاده می کند

لحظه های شاعرانه معماران

 لحظه های شاعرانه  یک هنرمند معمار  کی است ؟ لحظه ای که نقاشی معمارانه بر صفحه کاغذی  جان می گیرد ومعمار وطراح با عرق ریزان روح حاصل خلاقیت هندسی و افکار ش را شکل عینی وواقعی می دهد شاعرانه ترین لحظه های  معمارانه  شکل می گیرند .اشکال در آغاز مبهم و گنگ و غیر واقعی هستند؛ اما رفته رفته عینی تر و واقعی تر وواضح تر می شوند . همچون سایر اثار هنری خطوط اولیه  بارها صیقل می خورند  واین صیقل خوردنها و  حذف خطوط نامناسب  آنقدر ادامه می یابد  تا طرح دلخواه معمار شکل بگیرد .

پیشینه اسکیس در معماری ایرانی

  بشر از ابتدای تاریخ واز دوران غارنشینی  تا به امروز که در ساختمانهای چند ده طبقه  سربه فلک کشیده ومدرن زندگی می کند. همواره با معماری همراه بوده و به نوعی از مزایا ومواهب آن بهره مند بوده است . اماجای  این سوال قطعا برای خواننده باقی است که نقاشی کشیدن برای برنامه ریزی و طراحی بناها از چه زمانی آغاز شد.؟

براساس تحقیقات موجود نخستین  نقاشی معمارانه موجود  پلان باغی است  متعلق به مصریان باستان که در 2100 سال قبل از میلاد مسیح بر روی سنگ حکاکی شد ودر واقع می توان گفت تقریبا همان باغی است که جلوی معبد "ال دیر"  در ممفیس ساخته شده است .با اغماض از وجود برخی آثار وشرح انها در تمدن یونانی ، در تمدن اسلامی –ایرانی هم  با اتکا به تحقیقات موجود تا پیش از دوره صفوی نقاشی معمارانه  دیده نشده است،  اما درعین حال نمی توان منکر این موضوع بود که معماران خوش نقش ایرانی برای بنا کردن بناهای با شکوهی که امروز شکوه وجلال  مهندسی پیچیده  ومعماری شگفت انگیز    آن  که هویت ایرانی وتمدن اسلامی رابه رخ می کشد وموجب فخر و مباهات ما در جهان است؛ بدون نقشه راه و  ایجاد نمای آن دست به احداث چنین بناهایی زده باشند.؟!

!

دبیرنخستین  نمایشگاه اسکیس های معماری ایران  در این باره می گوید :" نخستین بار یک استاد معماری ایرانی  در زمان ساخت قصر عالی قاپو چندین " مقطع " از بنا رسم نموده و ارتفاع مناسب را برای پله ها محاسبه کرده است" .این در حالی است که مادر سایر بناهای تاریخی ، شاهد  نقص در اندازه وارتفاع   پله ها ی ساختمانها وعمارت ها هستیم .  این ساختمان، نخستین ساختمان بلند مرتبه ایرانی  وحاصل معماری ایرانی محسوب می شود که دارای هفت طبقه است .  "جواهریان " با اشاره به  اولین نقاشی معمارانه که توانسته بیابد می "افزاید : نخستین نقاشی معمارانه ای که توانستم پیدا کنم پلان باغ فرح آباد  در اصفهان است که تقریبا  در همان زمان از کتابخانه ملی فرانسه سر در اورد."این گفته مصادیق دیگری نیز دارد چراکه بسیاری از آثار تاریخی وباستانی واشیاء ذی قیمت فرهنگ و تمدن  ایرانی هم از موزه لوور فرانسه  سر در اورده است .بگذاریم وبگذریم که حرف بسیار است .به هر حال این نمایشگاه نمایش بخشی از توان وظرفیت هنرمندان معمار ایرانی در ارایه اسکیس های معماری در اشکال گونه گون وبا بهره گیری  از خلاقیت ایرانی و ذهن پر تحرک معماران معاصر است .

گنجینه اسکیس های ایرانی  پربار و پرحچم

خانم جواهریان در باره راه اندازی این جشنواره می گوید : ایده  راه اندازی این جشنواره  وقتی

شکل گرفت که به دادگاه بین المللی لاهه  رفتم  در انجا  مسئول بودم که نقاشی های معمارانی که موزه هنرهای معاصر  قبل از انقلاب خریداری نموده بودند را ارزیابی کنم . چاپهای بسیاری خوبی از این نقاشی ها دیدم .  آثاری  از مایکل گریوز ،پیترز آیزرمن وروبرت استرن هم  انجا بود که فهمیدم اسکیس های معماران خودمان هیچ دست کمی از آنها ندارند وبه این فکر افتادم که چه خوب می شد اگر موزه های خودمان  هم اسکیس های معماران  ایرانی را برای گنجینه های شان  خریداری می نمودند .وی در ادامه در باره آثاری که دراین نمایشگاه به نمایش در آمده است می گوید :در این نمایشگاه آثاری از حسین امانت ،برنده مسابقه طراحی برج ازادی  و همچنین بناهای ساختمان مرکزی میراث فرهنگی وموزه ملی ایران ،نادر اردلان مسئول چند پروژه نمادین مثل استادیوم 100 هزارنفری آزادی و دانشگاه امام صادق (ع)،ایرج کلانتری برنده ورتبه اول ساختمان جدید شرکت نفت ایران وفرودگاه بین المللی امام خمینی (ره )،بهرام فریور صدری موسس بزرگترین مشاوران شهر سازی ایران و طراح جامع طرحهایی مثل  طرح جامع کرمان وبنرعباس  نام برد که اثارشان در این نمایشگاه در معرض دید بینندگان قرار گرفته است . علی اکبر صارمی  طراح ساختمان های شاخصی مثل سفارت ههای ایران در تیرانا ،البانی والجزایر ، فرامرز شریفی  استاد وداور مسابقات   وجوایز معماری  ،حسین شیخ زین الدین   طراح سفارت ایران در ژاپن و فریدون بدر  استاد معماری  ونقاش از دیگر استادانی هستند که آثارشان  در این نمایشگاه چشم های بییندگان را می نوازد ." جواهریان " در باره جهت گیری اصلی این نمایشگاه می گوید: در این نمایشگاه  نگاه من به معماری نیست معماری این آثار را قضاوت

 نمی کنم؛ بلکه به سبک های نقاشی پدید آمده که کار دست معروفتر ین هنرمندانمان است  می پردازم  . این نمایشگاه فقط به پروژه های معمارانه می پردازد و شامل هر نوع اسکیس از مناظر وابنیه وحتی پورتره یا طبیعت  بی جان  نمی شود  .  معمارانی هم  که انتخاب شده اند  اکثر ا شاگردان  مرحوم سیحون  هستند  که واقعا استاد نقاشی بود