آثار تاریخی و بناهای باستانی به عنوان سند هویت ملی و تاریخی قوم ایرانی که در هر دیاری چون نگینی درخشان بر پیشانی این سرزمین کهن و متمدن می‌درخشند، امروز با خطرات گوناگونی مواجهند.
تجربه و سابقه نشان می‌دهد که در نگهداری و مراقبت از آثار تاریخی و ملی خود کوتاهی کرده‌ایم و این کوتاهی‌ها دامنه عریض و طویلی دارد و خسارت‌های بیشماری را هم به این آثار وارد کرده است.
در ایام نوروز پارسال هنگام بازدید از «منار جنبان»، اثری تاریخی بر جای مانده از دوره ایلخانان مغول، یکی از گردشگران نسبت به نحوه معرفی این اثر تاریخی به گردشگران و بازدیدکنندگان به کارشناس میراث فرهنگی اعتراض کرد و گفت: چرا پول بلیت از ما دریافت می‌کنید، اما اطلاعاتی به مردم برای معرفی اثر عرضه نمی‌شود، البته منظورش این بود که حتماً باید این کارشناس برود بالای ایوان مناره و از نزدیک با لرزاندن مناره ها، لرزش منار جنبان را عیناً نشان بدهد.
در پاسخ به این جوان که با توپ پری هم اعتراض می‌کرد، گفتم: شما تصور کن اگر در روز حداقل 10 بار بخواهند این ایوان و مناره‌ها را بلرزانند برای اینکه رضایت خاطر گردشگران را جلب کنند، آیا اثری از منار جنبان باقی خواهد ماند؟ نحوه برخورد ما هم با آثار تاریخی هم مشخص است؟! از ریختن ته سیگار و پوست تخمه و چوب بستنی گرفته تا نوشتن یادگاری و حک اسم و فامیل و علائم عاشقانه و پیام‌های خاطرخواهانه همه دسته‌گل‌هایی هستند که ما به آثار تاریخی‌مان تقدیم می‌کنیم؟! به نظر شما آیا بعد از اندک زمانی، از هویت و اصالت وجودی این بناها و آثار چیزی باقی خواهد ماند؟! البته این بدان معنا نیست که باید مانع دیدن مردم شد، نه بلکه باید فرهنگ درست دیدن و بازدید علمی از آثار تاریخی را آموزش داد.
پاسخ جوان معترض هم البته پر بیراه نبود. او می‌گفت: حداقل فیلمی تهیه می‌کردند که مردم با کم و کیف این اثر و چگونگی جنباندن آن آشنا شوند که در جواب گفتم: به نظر من مهم دیدن این اثر از نزدیک و به طور زنده است و فیلم با وجود برخی مزایا کافی نیست. بالاخره بعد از کش‌و‌قوس‌های فراوان یکی از افراد دست‌اندرکار منار جنبان داخل مناره رفت، ناگهان همه جمعیت از داخل ایوان خارج شدند و به محوطه مناره رفتند تا شاهد لرزش آن باشند. نگاه‌ها همه به سمت مناره‌ها خیره شده بود، برق فلش‌ها قطع نمی‌شد و بازار فیلم و عکس داغ داغ بود.
جوان از پله‌های مناره بالا رفت و به انتها که رسید شروع به تکان دادن مناره کرد. او مناره سمت راست را می‌لرزاند و مناره سمت چپ هم با لرزش کمتری می‌لرزید و همزمان زنگوله‌هایی که از مأذنه مناره آویزان بودند به صدا درآمدند تا نشان بدهند مناره‌ها در حال لرزیدن هستند.
خلاصه دقایقی جمعیت مشتاق شاهد این لرزش دیدنی و هماهنگ بودند، در حالی که این لرزش در یک ساختمان معمولی و سایر اماکن غیر ممکن و حتی موجب تخریب است اما معماری و نحوه ساخت و طراحی منار جنبان به گونه‌ای است که با گذشت قرن‌ها از ساخت آن و لرزش‌های مکرر همچنان پا بر جاست.
جمعیت انبوه آن روز تنها در یک نوبت خوشحال و سر حال از کنار منار جنبان بیرون رفتند، این خوشحالی تنها برای دقایقی بود، اما آیا سیل جمعیتی که در ایام تعطیلات به اصفهان سرازیر شده بودند همه می‌توانستند شاهد جنبیدن منار جنبان باشند اما عید امسال شاهد اتفاق تازه‌ای بودیم. مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان در آستانه تعطیلات نوروزی خبری را رسانه‌ای کرد و آب پاکی را روی دست همه ریخت. وی از تصمیم شورای تأمین سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای از حرکت باز ایستادن این بنا خبر داد و دلیل آن را هم اینگونه اعلام کرد «که براثر حرکت‌های متعدد سالانه این بنا، قسمتی از آجر‌ها و کاشی‌ها ریخته و ساختمان دچار آسیب جدی شده است.» در اظهارات این مسئول آمده بود که حفظ این بنا از تکان دادن آن و خوشایند گردشگران مهم‌تر است، این تصمیم در حالی اتخاذ شد که تاکنون متأسفانه بر خلاف این رویه عمل می‌شده و البته به دلیل اعتراض گردشگران که نمونه‌ای از آن را ذکر کردم.
به هر حال این تصمیم هر چند دیر خود می‌تواند این بنای تاریخی را از گزند آسیب‌های انسانی در امان نگه دارد و البته این خبر هم در جملات مدیر میراث آمده بود که برای معرفی این اثر، فیلم‌های گذشته حرکت دادن منار جنبان به نمایش در می‌آید که البته این اقدام تا حدودی می‌تواند گردشگران را اقناع کند. اما یکی از ضعف‌های موجود عدم معرفی صحیح آثار تاریخی به مردم و ضعف فرهنگسازی در این زمینه و نبود امکانات لازم است همچنین عدم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای بر‌قراری ارتباط با مردم ایراد دیگری است که در آثار و ابنیه تاریخی شاهد آنیم، قطع به یقین این اثر تاریخی و سایر اماکن دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند و همین خصوصیات، نقوش، تصاویر، المان‌های تصویری، سبک‌های هنری و معماری است که این آثار را ماندگار، جهانی و برجسته و دیدنی کرده است.
لازم است سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای معرفی آثار تاریخی به مردم به ویژه در ایام تعطیلات نوروز که به طور گسترده به دیدن آن می‌روند، نحوه برخورد با آثار و قوانین چگونگی حفظ و مراقبت از آنها را به مردم آموزش بدهد، با آثار تاریخی نباید همچون مراکز تفریحی و ابنیه جدید یکبار مصرف برخورد کرد چرا که آثار تاریخی قابل‌تجدید نیستند!
نویسنده : علی شیرین
با سلام و عرض ادب آقای علی شیرین
متن بسیار مفید و فابل تامل شما را بارها خواندم بسیار به جا فرموده اید و اینکه بسیاری از هموطنان نسبت به حفظ آثار و ارزش های تاریخی بی توجه برخورد کرده و با تخریب آن ناخواسته هویت ملی مان را خدشه دار می کنند
بابت اطلاع رسانی مطلوبی که انجام داده اید تشکر نموده و برایتان سلامتی و سعادت آرزومندم
از اظهار لطف شما سپاسگزارم